- اربعین هنگام تنها یک زیارت نیست. اربعین هنگامه پرواز است. اربعین زمان پرواز انسان است به سوی انسانیت. اربعین یک اردوگاه است برای فهم انسانیت و برای نمایش انسانیت.

اربعین حسینی

چرا اربعین را بزرگ میداریم ؟
ویژه نامه “اربعین” به مناسبت سالروز بازگشت اسرای اهل بیت به کربلا در فضای مجازی منتشر شد

ما یک انسان داریم، یک انسانیت! قضیه انسان بودن با انسانیت تفاوت‌ها دارد. انسان همان موجود دو پایی است که خداوند عقل و اختیار را به او اختصاص داده است. به چنین موجودی هیچ کس حیوان نمی‌گوید. قرآن کریم نیز خُلقیات انسان را عجیب معرفی کرده است؛ موجودی که اگر به او سختی برسد، جزع می‌کند و فریادش گوش خراشی می‌کند. اگر خیری به او برسد، بُخل می‌ورزد و انحصار طلب رفتار می‌کند. موجودی که حریص است و سیری ناپذیر.
خدا فرموده است: «إِنَّ الْإِنْسَانَ خُلِقَ هَلُوعًا إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعًا وَإِذَا مَسَّهُ الْخَيْرُ مَنُوعًا[معارج/۱۹-۲۱] به راستى كه انسان سخت آزمند [و بى‏ تاب] خلق شده است چون صدمه‏ اى به او رسد عجز و لابه كند و چون خيرى به او رسد بخل ورزد.» انسان بودن با چنین خلقیاتی هیچ افتخاری ندارد. از این روست که بلافاصله خداوند راه‌هایی را بیان کرده که ما را از سطح انسان بودن به اوج انسانیت برساند. «إِلَّا الْمُصَلِّينَ …. [معارج/۲۲] مگر نمازگزاران ….»

راه‌هایی برای پرواز
آری خداوند راه‌هایی برای پرواز به سوی کمال انسانیت ذکر کرده است. راه‌هایی که حرص و طمع را به آتش می‌کشاند و از انسانی زود رنج، فردی صبور می‌سازد. راه‌هایی که بُخل را از میان برداشته و انسان را دریا دل می‌کند. آن راه‌ها عبارتند از: «اقامه نماز، انفاق، معادباوری، کنترل شهوت، امانتداری و باز نماز».[۱] دست آخر هم خداوند مزد و نتیجه این تغییر و تحول از انسان به انسانیت را اینگونه ذکر کرده است: «أُولَئِكَ فِي جَنَّاتٍ مُكْرَمُونَ [معارج/۳۵] آنها هستند كه در باغهايى [از بهشت] گرامى خواهند بود». آری این افراد نه تنها وارد بهشت می‌شوند بلکه در بهشت گرامی داشته می‌شوند.

نقشه تربیت برای انسانیت
مواردی که در آیات مبارکه ذکر شده، در اصل نقشه‌ای جامع برای تربیت و کمال است. نقشه‌ای که با طی سال‌ها و کم کم به ثمر می‌نشیند و گوهر انسانیت را در وجود انسان شکوفا می‌سازد. مطمئناً چنین تغییر و تحول ارزشمندی، به طور طبیعی، کار یک شب و دو شب، یک سال و دو سال نیست. کم کم و گام به گام است که انسان به مقصد خود نزدیک می‌شود. اما امروزه برای تربیت و تغییر و تحول‌های ارزشمند و مهم، اردوگاه‌هایی تأسیس می‌کنند تا فرد با قرار گرفتن در شرایط خاص، با سرعت بیشتری به سوی هدف رهسپار شود. درست مانند کسی که قصد آموزش زبان و مکالمه زبان خارجی را دارد، چنین فردی اگر در کلاس‌ها شرکت کند، پس از گذشت چندین ترم به هدف خود می‌رسد. احتمالاً؛ اما با شرکت در اردوها و اردوگاه‌های مخصوص آموزش زبان یا با حضور در آن کشور در مدت زمان بسیار بسیار کوتاه و البته خیلی بهتر زبان خارجی را خواهد آموخت.

اردوگاهی به نام زیارت اربعین
زیارت اربعین حضرت اباعبدالله الحسین (علیه‌السلام) نیز این روزها تنها یک دانشگاه نیست؛ بلکه یک اردوگاه و اردوی آموزشی است. اردویی که در یک فرصت ده روزه لذت انسانیت را به انسان می‌چشاند و راه و رسم انسانیت را به انسان نشان می‌دهد. آری به راستی کسی که از ناز بالشت شبانه‌اش دل می‌کند و راهی بیابان‌ها می‌شود، کسی که از شرایط امن شهر و دیار خود دل می‌برد و عراق را مقصد سفرش بر می‌گزیند، کسی که تنها هدفش از حضور، زیارت حضرت حسین (علیه‌السلام) و کسب اجر و ثواب است؛ چگونه می‌تواند در این سفر تربیت نشود. چگونه می‌تواند از انسان بودن به قله‌های انسانیت خود را نرساند. او دیده که چگونه پیر و جوان، کودک و نوجوان خود را فدایی زائران می‌کنند، از تمام دارایی و سرمایه خود می‌بخشند و انفاق می‌کنند، او فهمیده ساده‌ترین راه برون رفتن از سختی‌ها و تلخی‌ها صبر است. او می‌داند که چگونه صبوری از دل شکست بزرگترین پیروزی‌ها را به ارمغان می‌آورد. آری برای رسیدن، برای جا نماندن، برای نشکستن باید صبر داشت.

درس اربعین
اربعین درس معادباوری می‌دهد، اگر معادی نبود چه اربعینی؟ اربعین درس معرفت می‌دهد، درس عشق به دیگران، دیگرانی که آنها را نمی‌شناسی، بعد از این هم شاید نخواهی دید؛ اما او هم مانند تو یک بنده خداست و هدفش اباعبدالله (علیه‌السلام) است؛ پدر بندگان خدا.
اربعین به ما می‌آموزد غصه‌ها، دردها و رنج‌ها نباید ما را به خود مشغول کند. اینها به زودی قصه‌هایی نو می‌شوند، قصه‌هایی جایگزین داستان‌های قبل!
اربعین به ما می‌آموزد هرچند هم ناتوان و بی‌بضاعت باشی، باز می‌توانی بخشندگی کنی. اگر توانایی برپا کردن سفره‌های رنگارنگ را نداری، با دانه‌ای خرما یا با آب پذیرایی کن. مهم نیست موکب داری یا نه، گوشه جاده هم جای دنجی است، تا گرد و غبار زائری را بگیری، کفشی واکس بزنی یا خودت را سایه‌بانش کنی. اربعین است دیگر دکترها و مهندس‌ها، وزیرها و وکیل‌ها را یا زائرالحسین می‌کند یا خادم‌الحسین؛ به هر حال جایی برای غرور، تکبر، عجب نیست. جایی برای دنیاپرستی و دنیاطلبی و دنیازدگی نیست. اردوگاه عجیب حسینی.

کلام آخر
باید خود را به این اردوگاه رساند که بدون این اردوگاه، کجا و کی توان این همه پرواز را خواهیم یافت.

پی‌نوشت
[۱]. رک: سوره معارج آیات ۲۲ تا ۳۴.