​

بسم الله الرحمن الرحیم

نخست بايد دانست كه كسب هر موفقيتى آميخته با تلاش و تحمل سختى است. اما سختى ها وقتى قابل تحمل و حتّى شيرين مى شوند كه پاداش هاى فراوان در برابر سختى ها داده شود. خدواند نويد داده است كسانى كه توبه كنند نه تنها گناهان گذشته آنان آمرزيده مى شود بلكه حسنات و پاداش هايى جايگزين آن مى شود.

«إِلاّ مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ عَمَلاً صالِحًا فَأُوْلئِكَ يُبَدِّلُ اللّهُ سَيِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ وَ كانَ اللّهُ غَفُورًا رَحيمًا» «مگر كسى كه توبه كند و ايمان  آورد و كار شايسته كند. پس خداوند بدى هايشان را به نيكى ها تبديل مى كند و خدا همواره آمرزنده مهربان است».

رسيدن به چنين آرمان بلند و گران سنگى درگرو تلاش و جهادى پر دامنه و دراز آهنگ است. بدون شك مبارزه جدى و بى امان با هواها و خواهش هاى نفسانى، بيرون راندن حبّ دنيا و تعلقات دنيوى از دل، عبوديت مطلقه پروردگار، پالودن نفس از رذايل و آراستن آن به فضايل را مى طلبد.

در برنامه ريزی برای خودسازی  توجه به امور زير بايسته است:

1. واقع گرايى

سالك و رهرو، توان واقعى خود را مى سنجد، حال و روز خود را مى نگرد و بر اساس آن به تنظيم برنامه خودسازى مى پردازد. انسان ها داراى تفاوت هاى فردى روحى و جسمى و شرايط مختلف اند و هر يك بايد براى خود برنامه اى برگزينند كه سنگين و طاقت فرسا نباشد؛ بلكه پيوسته حال و نشاط ايشان در طول برنامه، محفوظ بماند و به عنوان يك دستورالعمل كلى، بايد نشاط را پيوسته در خود نگه داشته و از اجبار و اكراه - به ويژه در مراحل ابتدايى - پرهيز كنند.

2. جذابيت

در برنامه ريزى بايد به كيفيت، بيش از كميت اهتمام ورزيد؛ به عنوان مثال به جاى اين كه شخص تصميم بگيرد هر صبحگاهان يك جزء قرآن بخواند، مى تواند آن را حتّى به يك صفحه تقليل دهد. اما كوشش كند تلاوتش در جاى خلوت، با حال و توجّه كامل و تدبّر و ژرف انديشى در معانى باشد. همچنين بكوشد نمازهايش را با حضور قلب و توجّه بخواند.

3. تدريج

از حداقل شروع كند؛ ولى در انديشه افزون سازى تدريجى باشد براى مثال اگر از اول خواندن نماز شب سخت است، بنا داشته باشد كه فقط يك ركعت «وتر» بخواند. پس از يك هفته دو ركعت «شفع» را هم اضافه كند و پس از مدتى كم كم هشت ركعت نافله شب را هم بخواند.

4. رعايت مراتب حال

 در روند خودسازى، بايد مرحله به مرحله پيش رفت. از اول نمى توان تمام مدارج كمال را يك مرتبه طى كرد. بهتر است انسان ابتدا از عمل به واجبات و رعايت شرايط و جزئيات آنها شروع كند و در كنار آنها به ترك محرمات بپردازد و همواره بر نيفتادن در دام هاى شيطان و هواى نفس، جديت كند. پس از مدتى كه سراسر وجودش تسليم شد و ايمان در روح و جسم او نفوذ كرد، به انجام دادن مستحبات و ترك مكروهات بپردازد. از اين مرحله به بعد، عنايات ربوبى، او را راهنمايى خواهد كرد:

«وَ الَّذِينَ جاهَدُوا فِينا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنا وَ إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ»؛ «و آنان كه در راه ما به جان و مال جهد و كوشش كردند، به تحقيق آنان را به راه خويش هدايت مى كنيم و هميشه خدا، يار نكوكاران است».

5. عزم و استوارى

پس از تنظيم برنامه، با اراده قاطع، بايد بر انجام دادن آنها ايستادگى كرد و نفس خود را از طفره رفتن و كسالت ورزيدن، با جديت تمام باز داشت.

6. استعانت و توسّل

براى موفقيت در جهاد اكبر، بايد از خداوند بزرگ، استمداد جست و به ائمه اطهار عليهم السلام متوسل شد.

7. اسوه گزينى

افزايش معرفت و پيروى از الگوهاى راستين (ائمه اطهار عليهم السلام و بزرگان اخلاق) همواره بايد مدّ نظر باشد.

8. سخت كوشى و تحمل سختى ها

 اگر طالب موفقيت هستيم بايد بپذيريم كه همه چيز با كار و كوشش سخت، بردبارى و مقاومت در مقابل دشوارى ها به دست مى آيد. كسى با خوش گذرانى و راحت طلبى به جايى نرسيده كه ما دومين آن باشيم.

امام رضا عليه السلام مى فرمايند: «و من سأل الله التوفيق و لم يجتهد فقد استهزأ بنفسه»؛ «هر كس از خدا توفيق را مسئلت كند در حالى كه كوشا و تلاش گر نيست خود را به استهزاء گرفته است».

در بحث دين دارى و عبوديت حق تعالى نيز كوشش و صبر در مقابل ناهموارى ها و ناملايمات زندگى، چه زندگى مادى و چه معنوى، از شرايط اصلى موفقيت محسوب مى شود.