روزی، امام صادق(ع) به یکی از شاگردان خود فرمودند:دراین مدت که در حال یادگیری از من‌بودی،چه چیز آموخته‌ای؟ آن شخص عرض کرد:

هشت موعظه از شما آموخته‌ام. حضرت (ع) فرمودند: آن هشت مسئله را بیان کن! ‏شاگرد بیان داشت:‏

‏1 - فهمیدم هر کسی هنگام مرگ، از آنچهدوست دارد جدا می‌شود.سعی کردم تا دوستم کسی باشد که در وقت مرگ از من جدا نشود،بلکه در تنهایی مونس من باشد و آن دوست،کارهای نیک من است، چنان که خداوند در قرآنمی‌فرماید:"هر کس عمل بدی انجام دهد کیفر داده می‌شود(نساء/ 123)،(و هر که نیکی کندپاداش آن را می‌گیرد)"‏

‏2- دیدم،گروهی به داشتن مال افتخار می‌کنند و گروهی به نیاکان خود مباهات می‌نمایند و حال آنکه خداوند بلند مرتبه،افتخار را درتقوا و پرهیزکاری، قرار داده است. آنچه که در قرآن می‌فرماید:«گرامی‌ترین شما نزدخدا پرهیزکارترین شماست».(سوره حجرات،آیه 13) پس،کوشیدم تا نزد خدا گرامیباشم.‏

‏3- دیدم مردمدر میان لهو و لعب و هوی‌پرستی غوطه‌ور هستند،اما از قرآن شنیدم که می‌فرماید: «آنان که از خداوند ترسیدند و پیروی از هوای نفس ننمودند، بهشت جایگاه آیاتآنهاست».(سوره نازعات، آیات41 و 40) سعی نمودم تا در مقابل خواهش‌های نفسانی بایستمتا خشنودی خداوند را به دست آورم.‏

4- دیدم هر کسی که چیز نفیسی به دستشمی‌رسد،می‌کوشد تا آن را در جای امنی در صندوقی گذاشته تا حفظ شود ولی خدا در قرآنمی‌فرماید:«کیست که به خدا وام (در راه خدا انفاق یا قرض الحسنه) بدهد،تا خدا چندینبرابر به او عنایت فرماید».(سوره بقره،آیه 245) من پاداش چند برابر را برگزیدم وصندوقی محفوظ تر از صندوق خدا نیافتم.تلاش کردم که هر چیز نفیس و گرانبهایی را کهبه دستم رسید،برای روز نیازمندی(قیامت) در صندوق الهی ذخیره کنم.‏

‏5- دیدم مردم بر سر رزق و روزی حسادت می‌ورزند و حال آنکه خداوند در قرآن می‌فرماید: ما در دنیا رزق و روزی انسانرا تقسیم کردیم. (سوره زخرف،آیه 32) بنابراین،بر هیچ کس حسادت نورزیدم و در برابرمالی که از دستم رفت، افسوس نخوردم.‏

‏6- برخی از مردم با برخی دیگر دشمنی می‌کنند.خداوند در قرآن می‌فرماید:«شیطان دشمن شماست، شما نیز او را دشمن قراردهید».(سوره فاطر،آیه 6) بنابراین،به دشمنی با شیطان پرداختم و از آن پس،دیگر بامردم دشمنی نورزیدم.‏

‏7- دیدم،مردم در راه به دست آوردن روزی بسیار تلاش و پا فشاری می‌کنند(هر چند از راه حرام باشد) حال آن که خداوند در قرآنمی‌فرماید:«نیافریدم جنیان و انسان را مگر برای پرستش خدا،من از آنها روزی و غذاییبر خود نخواسته‌ام(یعنی روزی دهنده ما هستیم نه آنها)،خداوند روزی دهندهتواناست».(سوره ذاریات،آیات 56 تا 58) دانستم که وعده خدا حق است و گفتارشراست.اطمینان به وعده او پیدا کردم و راضی به رضایش گشتم،از این راه،به بخشش خداونددل بستم و دیگر به سراغ روزی (از راه حرام) نرفتم و به انجام وظیفه همتگماشتم.‏

‏8- دیدم برخی،به بدن سالم خود،اعتماد دارند و برخی دیگر به مال زیاد خویش دل بسته‌اند وگروهی هم به افراد دیگر تکیه و اعتماد نموده‌اند و شنیدم که خداوند می‌فرماید:«کسیکه پرهیزکار باشد،خداوند او را از گرفتاری‌ها بیرون آورده و روزی او را از راهی کهگمان به آن ندارد،می رساند و کسی که به خدا توکل نماید،خدا او را کافی است».(سورهطلاق،آیات 2 و 3) با توجه به این آیه، به خدا توکل و اعتماد نمودم و از دیگران چشمپوشیدم.‏

امام صادق(ع) فرمودند: « احسنت، بهخدا سوگند،تعالیم تورات، انجیل، زبور، قرآن و دیگر کتاب‌های آسمانی به این هشت موعظه بر‌می‌گردد».‏

کتاب آداب الطلاب