با فرا رسیدن ایام نوروز و فصل بهار، زیبایی های عالم طبیعت جلوه گر شده و آدمی را به یاد خالق زیبا آفرین آنها می اندازد و طراوت و نشاط، جهان هستی را فرا می گیرد. برای کسانی که تربیت شده مکتب قرآن هستند، این تحول و دگرگونی عالم، یادآور عرصه محشر و زنده شدن مردگان برای حساب است. چرا که در بینش توحیدی، زنده شدن زمین در بهار، از مظاهر و آثار رحمت الهی و نشانه ای برای قیامت و زنده شدن مردگان شمرده شده است.
آثار رحمت الهي را نظاره کن
خداوند عزیز در کتاب آسمانی قرآن، مخاطبین خود را به دیدن و نظاره این آثار رحمت امر نموده و فرموده است: «فَانظُرْ إِلَى آثَارِ رَحْمَتِ اللَّهِ كَيْفَ يُحْيِي الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا إِنَّ ذَلِكَ لَمُحْيِي الْمَوْتَى وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ[روم/ ۵۰] به آثار رحمت الهي بنگر كه چگونه زمين را بعد از مردنش زنده مي‏ كند، آن كس(كه زمين مرده را زنده كرد)، زنده كننده مردگان در قيامت است و او بر همه چيز تواناست.»

آثار رحمت الهی چیست؟

«اثر به معناى باقى مانده اى از چيزى است كه بعد از رفتنش بماند، و به هر بيننده بفهماند كه قبلا چنين چيزى مانند اثر پا، و اثر ساختمان در اينجا بوده است. و مراد از رحمت خدا بارانى است كه از ابرها فرو مى ريزد، ابرهايى كه به وسيله بادها گسترش يافته، و آثار باران گياه و درخت و ميوه اند كه هم آثار باران و هم آثار زنده شدن زمين بعد از مردن آن هستند. و برای همین در آيه شريفه فرمود: «نظر كن به آثار رحمت خدا، كه چگونه زمين را بعد از مردنش زنده مى كند.»
زنده شدن زمين با تدبیر الهی
خداوند با تدبیر خود ابر و باران و باد را آفریده و زنده شدن زمين بعد از مردن نیز تدبیر الهی و از آثار رحمت خدا است؛ نباتات و اشجار و ميوه ها از آثار زنده شدن زمين و از آثار رحمت خداوند هستند. در ادامه آیه خداوند رابه عظمت یادنموده و فرموده است: «آن(خداى تعالى)مردگان را، (چه از انسان و چه ساير جانداران) زنده می کند.»
خداوند، زنده کننده زمين مرده و مردگان است
زنده كردن مردگان، مثل زنده كردن زمين مرده است، چون در هر دو مرده اند و آثار حيات از آنها سلب شده است، در فصل بهار، زمین داراى اثر حيات شده و خداوند آن را زنده می كند، و حيات انسان و حيوان نيز این چنین است. خداوندی که مى تواند از بين چند چيز مثل هم، یکی را بعد از مردن زنده كند، چرا نگوييم كه مى تواند آنها را نيز بعد از مردن زنده كند؟ بنابراین وقتى مى بينيم زمين و نبات مرده را زنده كرده، بى درنگ بايد قبول كنيم كه حيوان و انسان را هم مى تواند زنده كند و در پایان آیه می فرماید: «و او بر همه چيز تواناست.» و چرا خدا نتواند مردگان را زنده كند؟ در حالی که قدرت او عمومى، و غير محدود، و غير متناهى است، و قدرت غير متناهى، زنده کردن مردگان بعد از مرگ را نيز شامل مى شود.»[۱]
یکی دیگر از آیاتی که به موضوع زنده شدن مردگان اشاره دارد، آیه نهم سوره مبارکه فاطر است، خداوند در این آیه این گونه معرفی می نماید: «وَاللَّهُ الَّذِي أَرْسَلَ الرِّيَاحَ فَتُثِيرُ سَحَابًا فَسُقْنَاهُ إِلَى بَلَدٍ مَّيِّتٍ فَأَحْيَيْنَا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا كَذَلِكَ النُّشُورُ[فاطر/ ۹] و خداوند كسى است كه بادها را مى ‏فرستد كه ابرى را بر مى ‏انگيزد، آنگاه آن را به سوى سرزمينى پژمرده مى ‏رانيم، و بدان زمين را بعد از پژمردنش زنده مى ‏داريم، رستاخيز هم همين‏ گونه است.»‏ در آیه فوق، خداوند زنده شدن مردگان را، مانند زنده ساختن سرزمین مرده بر شمرده است.

قیامت را بسیار یاد کنید

حضرت رسول اکرم(صلی الله علیه وآله و سلم) در سخنان نورانی خویش، مسلمین را به زیاد یادکردن قیامت دستور داده و فرمودند: «اِذَا رَأَیتُمُ الرَّبیع فَاَکثِروُا ذِکرَ النُّشُورِ مَا اَشبَهَ الرَّبیعُ بِالنُّشُور. هنگامی که بهار را دیدید، پس زنده شدن(درقیامت) را، زیاد یادکنید؛ چقدر بهار به زنده شدن(در آخرت) شباهت دارد.»[۲] بنابراین انسان باید با دیدن، این آیه بزرگ الهی(زنده شدن زمین)، زنگار غفلت را از دل زدوده و به یاد روزقیامت که مردگان برای رسیدگی به حساب زنده می شوند، افتاده و خود را برای این روز آماده نماید.

امام دوم شیعیان حضرت امام حسن مجتبی(علیه السّلام) درباره طولانی بودن سفر آخرت و آمادگی برای آن فرمود: «مَن تَذَكَّرَ بُعدَ السَّفَرِ اعتَدَّ؛ هركه دورى راه سفر را به ياد آرد، [با توشه گرفتن] آماده شود.»[۳] انسان بعد از مرگ راهی بسیار طولانی در پیش دارد و بهترین دخیره برای این مسیر هولناک، کارهای شایسته و اعمال نیک است که آدمی باید با انجام آن خود را در مقابل خطرات این راه، ایمن سازد.
آفرینش این مناظر زیبا بیهوده نیست
دیدن آثار رحمت الهی در فصل بهار می تواند، ذهن و فکر صاحبان بصیرت را به چنین معنای بزرگی انتقال دهد، که خالق این مناظر زیبا و سرسبز این همه زیبایی را عبث و بیهوده نیافریده است، و کسی که این سبزه ها را از دل زمین خارج می کند، در روز واقعه همه مردگان برای حساب اعمال نیک و بد زنده خواهد کرد. و این یک حقیقت قرآنی است، که در جاهای مختلف قرآن به آن اشاره شده است. بنابراین کسی که در ایام عید و شادی و ایام دیگر، این گونه فکر کند، خود را از آلوده شدن به گناهان حفظ خواهد نمود. و عید واقعی روزی است که خداوند درآن معصیت نشود.
به امید اینکه سال جدید سال پیروزی و سالی پر برکت برای مسلمین باشد.
(و صلّی الله علی محمّد و آله الطّاهرین)
(والحمدلله ربّ العالمین)
پی نوشت:
[۱] تفسیر المیزان، ج۱۶، سوره روم، آیه۵۰.
[۲] تفسیر سور آبادى، ج‏۳، ص۱۸۹۸.
[۳] تحف العقول، ص۲۳۶